Hemşin, Bulutların Ülkesi-Tulum ve Horon Diyarı

Hemşin. Rize‘nin en küçük ve şirin ilçesi. Namı diğer bulutların ülkesi. Bakmayın küçük olduğuna. Aslında kendi başına bir yaşam biçimidir Hemşin. Kendine özgü bir kültürü barındırır. Koca bir dünyadır Hemşin.

Gürül gürül akan dereleri, yıllara meydan okuyan ahşap konakları, kemer köprüleri ve nev’i şahsına münhasır insanıyla; kestane balı, karakovan balı, ıhlamur balıyla; muhlaması, çahalası, yayla yağıyla; Puşisi, bel kuşağı ve hemşin çorabı’yla bambaşka bir yaşam biçimidir Hemşin.

Rize’nin 56 km güneydoğusunda sahilden 18 km içeride bulunan Hemşin; 176 kilometrekare yüz ölçüme sahiptir. 8 köy ve 5 Mahalleden oluşur. Kuzeyinde Pazar, batısında Çayeli,Doğusunda Çamlıhemşin’e komşudur. Güneyinde ise önce muhteşem yaylalar, ardından kaçkar dağlarına komşudur.

TUİK‘in açıkladığı son kayıtlara ve adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre; İlçenin toplam nüfusu 2.212’ dir. Bunun 1.386’sı ilçe merkezinde 826’sı köylerde ikamet etmektedir.

Hemşin’de yerleşim 620 Yıllarından öncesine dayanır. Bakmayın bugün nüfusunun 2212 (tabelada 1500) olmasına. Vaktiyle kalabalık bir ilçeymiş. Hatta bölgede merkezi bir konumdaymış. Zaman içinde gurbete giden gençler büyük şehirlerde yeni hayatlar kurunca geri dönmemişler. Hatta gerine kalan eşe dosta da göç yolunda önayak olmuşlar.

Bugün ilçede yaşayan 1500 nüfus çay tarımı, arıcılık ve turizmle geçimini sağlamaktadır.

Turizm demişken; Hemşin bu konuda muhteşem bir potansiyele sahip. Her ne kadar yaylaları Çamlıhemşin’e bağlıysa da, turistler yaylalara Çamlıhemşin’den gidiyor olsa da yakın gelecekte Hemşin de turizm pastasından hakettiği payı fazlasıyla alacaktır.

Özellikle Gito Yaylası, Badara Yaylası ve Ambarlı Yaylası Hemşin’e yakın ve muhteşem yaylalardır. Bu yaylalara ulaşım yakın zamanda Hemşin’den sağlanacak, bu sirkülasyon ilçeye hayat verecektir.

Hemşin’de Doğa

Karadeniz Bölgesinin Doğu Kadareniz bölümü bitki çeşitliliği ve orman örtüsü bakımından ülkemizin en zengin bölgesidir.

Hemşin bu bölgenin kalbinde yer alır. Dolayısıyla hemşin dağları dev gürgenleriyle, her türden çam ağaçlarıyla, kestane ve ıhlamur ağaçlarıyla ve endemik bitki türleriyle baş döndürücü bir doğal güzelliğe sahiptir.

1800 Metre yükseltilere kadar sık orman örtüsüyle kaplı olan hemşin dağları, 1800 metreden sonra yerini muhteşem yaylalara bırakır. Sırasıyla Badara, Gito ve Ambarlıdan sonra kaçkar dağlarının zirvelerine ulaşırsınız. Zirvelerde bulunan buzul gölleri de bambaşka bir hikayedir.

Bu zengin bitki çeşitliliği içinde özellikle dağ gülü (komar) ıhlamur ve kestane ayrıca önem arz eder Hemşinli için. Dillere destan Hemşin balı özellikle bu bitkilerin çiçeğinden elde edilir.

Hemşin’de Bitki Örtüsü

Hemşin havzasında nemli ormanların hakim bitkisi doğu kayını , yüksek kesimlerde ise doğu ladini yaygındır. Bu hakim türler dışında diğer türler; adi kızılağaç , sakallı kızılağaç , adi gürgen , sapsız meşe , Istranca meşesi, dişbudak, barut ağacı , küçük meyveli Trabzon hurması, Türk fındığı, Anadolu kestanesi gibi ağaçlarla, daha çok çalı formatındaki adi fındık, kara mürver, iğde, kırmızı çiçekli kızılcık, sarı çiçekli kızılcık, papaz külahı, keçi söğüdü, Anadolu şimşiri, kara ağaç, yabani erik ve daha çok kayın ormanlarının tipik orman altı bitkileri olan taflan, ayı üzümü, mor çiçekli orman gülü, sarı çiçekli orman gülü ve çoban püskülü’dür

Hemşin’de Tarihi ve Turistik Yerler

Hemşin’in doğal güzelliklerinin yanında kadim bir yerleşim yeri olması nedeniyle tarihi mekanları da önemlidir. Ne var ki ılıman iklimin etkisiyle kimyasal çözünme ve yoğun bitki örtüsü sebebiyle tarihi kalıntıların çoğu izini kaybettirmiştir.

Ancak zamana meydan okuyan kemer köprüler ve tarihi Bilen Köyü Camii gibi yapılar ihtişamını korumaya devam etmektedir.

Bilen köyü Camii (Tepan)

Bilen köyü camii resmi olarak 1800 yılından beri hizmet vermektedir. Resmi olmayan kayıtlara göre 500 yıllık bir geçmişe sahip olduğu idda edilmektedir.

Her iki görüş te bu harika yapının uzun yıllardan beri bütün azametiyle burada hizmet verdiği anlamına gelir.

Çantı tekniği ile inşa edilmiş Caminin alt katı medrese olarak kullanıl-mıştır. Bu kısım arazinin meyilli olması nedeniyle kesme taş malzemeden yapılmıştır. Caminin üst kısmı ise tamamen ahşap olup ahşap geçme tekniği de denilen çantı tekniği ile yapılmıştır.

Cami ahşap ve taş malzemenin bir arada kullanıldığı ve harim mekânının tamamen ahşaptan yapıldığı ahşap (çantı) camiler grubuna girmektedir. Caminin ahşapları kurtboğazı denilen ve Karadeniz Bölgesi ahşap camilerinde kullanılan teknik ile birbirine geçirilmiştir.

Tamamen ahşaptan yapılmış bu camiyi daha da göz alıcı hale getirmek için cami görevlisi yapıyı rengârenk boyamıştır. Bir renk cümbüşüne dönen cami izleyenler için farklı bir duygu yaratsa da maalesef yapının süsleme özelliklerine zarar veren bir uygulamadır.

Cami, 2013-2014 yıllarında DOKA (Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı) tarafından “Ecdat Hatırası Tarihi Bilen Köyü Camii Restorasyonu Projesi” kapsamında restore edilmiştir.

Hacı Balta Camii

Pazar-Hemşin yolu yaklaşık 16. km de bulunan cami kitabesine göre hicri 1206 yılında yapılmıştır. Cami dikdörtgen şeklinde planlanmış olup duvarları kesme taştan örülmüştür.

Cami içerisi ahşapla dekore edilmiştir. Mahfil ahşap sütunlar üzerine oturtulmuş olup ahşap yüzeyler; yöredeki diğer ahşap camilerde olduğu gibi bitkisel ve geometrik motiflerle süslenmiştir.

Hemşin Tabiat Parkı

Akyamaç Şelalesi’nin içinde bulunduğu 50 hektarlık alan 2014 yılında tabiat parkı olarak tescil edilmiştir. Şelaleye ulaşan bir yol bulunmadığından yıllarca saklı kalan şelale, yapılan çevre düzenlemesi, patika yol ve seyir terasıyla doğaseverlerin hizmetine sunulmuş.

Hemşin Tabiat Parkı zengin bitki florasıyla ayrı bir öneme sahip. Ziyaret edenlere uzun patika yolu ve huzur veren şelalesiyle, güzel bir gün yaşatmayı vadediyor.

Kemer Köprüler

Hemşin’de nazlı nazlı akan derenin boynunda birer gerdanlık gibi duran tarihi kemer köprüler, sık karşılaşacağınız güzelliklerdir. Osmanlı Dönemi eserleri olan bu taş köprüler, uzun yıllar Hemşin Deresi’nin iki yakasını bir araya getirmişlerdir.

Pazar’dan Hemşin’e çıkarken ilk olarak yakın zamanda restore edilen Dört Gözlü Köprüyle karşılaşırsınız. Ardından Apso mevkiinde bulunan kemer köprü selamlar sizi. Bir sonraki, mevkiye de adını veren Taşköprüdür. Ardından ilçenin Çıkışında Ortaköy Köprüsü veya Çanava Köprüsü diye adlandırılan köprüyü görürsünüz. Ve son olarak Kantarlı’da bulunan Tarihi Kemer Köprü Hemşin Deresi’nin boynundaki gerdanlık setini tamamlar.