Olimpiyat nedir ? Olimpiyat oyunları nerede yapılır, ne zaman yapılır. Antik olimpiyat nedir ? Modern olimpiyat nedir ?
Merhaba arkadaşlar. Yukarıda sorduğum soruların ayrıntılı cevaplarını, yani kısaca Olimpiyat Oyunları hakkında her şeyi bu yazıda bulabilirsiniz.
İçerik
Olimpiyat Nedir
Olimpiyat Oyunları, veya kısaca Olimpiyatlar, dört yılda bir yapılan geniş kapsamlı bir spor organizasyonudur. Antik şekli Eski Yunan’da yapılan oyunlar Fransız soylusu Pierre Frèdy, Baron de Coubertin tarafından 19. yüzyıl’ın sonlarında modernize edilmiştir.
Olimpiyat Oyunları’nın yaz sporlarını içeren ve daha iyi bilineni olan Yaz Olimpiyatları, 1896’dan beri Dünya Savaşları istisnaları hariç her dört yılda bir yapılagelmiştir. Kış Oyunları ise 1924’te yapılmaya başlanmıştır ve 1994’ten beri Yaz Oyunlarının yapıldığı yıllardan iki sene sonra yapılmaktadır.
Antik Olimpiyatlar
Olimpiyat tarihinin MÖ XIV. yüzyıla kadar uzandığı ve Oyunların Yunanistan’ın Olympia yöresinde başladığı tahmin edilmektedir. MÖ 776 yılından itibaren ise oyunların tarihi kesin olarak tutulmaya başlanmıştır.
Olimpiyat oyunlarına tüm yunan siteleri çağrılır, çatışmalar askıya alınır, mahkumlar idam edilmezmiş. Venüs gezegeni her dört yılda bir ekliptik semada beş köşeli mükemmel bir yıldız çizmektedir. Eski yunan’da, Venüs’ün büyüsüne övgü olsun diye bu dört yıllık süreç olimpiyat oyunları düzenlenirken kullanılmıştır. Günümüzde yapılan olimpiyat oyunları hala Venüs’ün devrelerini takip etmektedirler.
MÖ 776 yılında yapılan ve I. Olimpiyatlar olarak adlandırılan bu oyunların programında yer alan ve 192 metrelik sahanın boyuna eşit “Stadion” olarak tanımlanan yarışmanın galibi Coroebus ilk Olimpiyat Şampiyonu’dur. Geleneklere göre, her Olimpiyat Oyunu bu yarışı kazanan atletin adı ile anılıyordu.
Zamanla yarışmaların sayısı arttırıldı ve program bir günden beş güne uzatıldı. XIV. Olimpiyatlardan sonra, sahanın geliş – gidişini kapsayan bir yarış eklendi. Sonraları mesafe koşuları, boks, güreş, boks ve güreş karışımı Pankration, Pentatlon denen 5’li yarışma, zırhları ile yarışan askerlerin koşuları ve atlı araba yarışları ile program genişletildi.
Olimpiyat Oyunları’nın ilk 600 yılı içinde, Yunan günlük hayatının vazgeçilmez unsuru olan kölelerin yarışmalara katılmasına izin verilmedi. Katılacak yarışmacıların tamamının Yunan kanından gelmesine özen gösterildi.
Yunan yarımadasının Romalılar eline geçmesi ile İmparatorluk sınırları içinde yaşayan herkese Olimpiyatlar’a katılma hakkı tanındı. MÖ 146 yılından itibaren, o zamana kadar genellikle Peloponez yörelerinden gelen Olimpiyat şampiyonları, zamanla, “Küçük Asya” denen Anadolu’dan gelenlere boyun eğdiler.
Antik Olimpiyatlar’da kadın sporcular yer alamıyordu. Hatta kadınlar, seyirci olarak dahi sahaya giremiyorlardı. Zaman içinde Olimpiyatlar sırasında, ancak olimpiyat alanı dışında olmak üzere Tanrıça Hera adına bayanlar için yarışmalar düzenlendi.
Oyunlar kademeli olarak Romalılar Yunanistandaki gücünü arttırdıkça etkisini kaybetmeye başladı. Hristiyanlık Roma İmparatorluğu’nun resmi dini olunca oyunların din dışı ve Hristiyan etkisine karşı bir durum olduğu düşünülmeye başladı. 393 yılında İmparator Theodosius bin yılı aşkın tarihi olan oyunları kaldırdı.
Modern Olimpiyatlar
393 yılında Olimpiyat oyunları tam olarak bitmedi.17. yüzyılda dahi İngiltere Fransa ve Yunanistan gibi ülkelerde pek çok spor festivali düzenlenmekteydi. Ama bu organizasyonlar daha ufak boyutlu ve yerel düzeydeydi.
Oyunları tekrar organize etme çabası 19. yüzyılın ortalarında Alman arkeologların Olimpia antik kentinin kalıntılarını bulmasından sonra arttı.
Bu dönemde, Baron de Coubertin 1870-1871 yıllarında Almanya ve Fransa arasındaki savaşı neden Fransa’nın kaybettiğini araştırıyordu. Baron de Coubertin’in düşüncesine göre yenilginin sebebi Fransa’da gerçek anlamda fiziksel eğitimin verilmemesidir. Bunu sporla aşma düşüncesine girer. Ona göre gençlik sadece kapalı sınıflarda değil aynı zamanda, açık havada spor yaparak yetişmelidir. Baron, Fransa’da çağın gerisinde kalan eğitim ve spor kuruluşlarına yeni bir sistem getirmek istedi. Aynı zamanda ülkeleri spor ile daha yakınlaştırarak ve sporla yapılan rekabet ile savaşları önlemenin daha doğru yol olduğunu düşündü.
16 Haziran – 23 Haziran 1894 arasında Paris, Sorbonne Üniversitesi’nde düzenlenen bir kongrede bu düşüncelerini farklı ülkelerden dinleyicilere aktardı. Kongrenin son gününde ilk modern olimpiyat oyunlarının da antik oyunların doğum yeri olan Atina’da, 1896 yılında yapılmasına karar verildi. Oyunları organize etmek için Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) kuruldu. Komitenin ilk başkanı olarak Yunan Demetrius Vikelas seçildi.
Kongrede kabul edilen ilkeler şöyle sıralandı:
1. Olimpiyatlar, eskiden olduğu gibi, her dört yılda bir yapılacak.
2.Olimpiyatlar, Klasik Yunan’da olduğunun aksine, tüm dünya sporcularına açık olacak ve yarışma programı, günün sporlarını içerecek.
3.Yarışmalarda sadece büyükler yer alacak.
4. Amatörlük kuralları, kesinlikle uygulanacak.
5.Olimpiyat organizasyonu “gezici” olacak ve her olimpiyat başka bir ülkede yapılacak.
İlk oyunlar Atina’da 1896’da başarı ile tamamlandı. Toplam katılan sporcu sayısı 250’den az olmasına rağmen, oyunlar o tarihe kadar yapılan en çok katılımlı spor organizasyonu oldu. Ve ikinci oyunların düzenlenmesi için IOC, Paris’i tercih etti.
1896 yılında 15 ülkeden 245 sporcu ile başlayan oyunlar, 2002 yılına gelindiğinde Sidney’de 200’ü aşkın ülkeden 10.500 katılımcıya kadar çıktı. Yine Sidney’de 16.000 gazeteci ve televizyon muhabiri bu organizasyonu takip etti. Bu şekilde oyunlar dünyanın en büyük medya olaylarından biri durumuna geldi. Bugün oyunları 4 milyara aşkın kişinin televizyonlardan izleyebildiği bilinmektedir.
Olimpiyat Bayrağı
Olimpiyat bayrağı beyaz zemin üzerine iç içe geçmiş beş ayrı renkteki beş halkadan ibarettir.
Dünyanın beş kıtasını temsilen insanları dostluk ve sevgi bağları ile birbirine bağlamayı simgeleyen bayrağın üç halkası üstte, ikisi alttadır. Üstteki üç halka soldan sağa doğru mavi, siyah ve kırmızıdır. Alttaki halkalar ise soldan sağa sarı ve yeşildir.
Bu renkler önceleri kıtalara göre belirlenmiş ardından Uluslararası Olimpiyat Komitesi bu renklerin üye ülkelerin bayraklarının renkleri olduğunu açıklamıştır.
Olimpiyat Bayrağı 1920 Anvers Olimpiyatlarından beri dalgalanmaktadır. Bu bayrak 6-12 Mayıs 1913 tarihleri arasında yapılan toplantıda Baron Pierre de Coubertinin teklifi ile genel kurula sunulmuş ve ittifakla kabul edilmiştir.
Olimpiyat Yemini
Olimpiyat Oyunlarının açılış töreninde katılan tüm sporcular bir olimpiyat yemini ederler. Bu yemini organizasyonu yapan ülkenin ünlü bir sporcusu tüm sporcular adına söyler.
Bu yemin şöyledir: “Olimpiyat Oyunlarında ülkemin şerefi ve sporun zaferi için kurallara uyarak dürüst yarışacağımıza ve gerçek sportmenlik ruhu içinde mücadele edeceğimize and içeriz.”
Yemin ilk olarak olimpiyat bayrağı gibi 1920 Anvers Oyunlarında yer aldı. Ve yemini Belçikanın ünlü eskrimcisi Victor Boin okudu.
Olimpiyat Meşalesi
Olimpiyat Meşalesi Yunanistan’ın Olimpos Dağında güneş ışığından dev mercekler vasıtasıyla tutuşturulur. Meşale oyunların yapılacağı ülkeye kadar, elden ele geçtiği ülkelerin atletleri tarafından taşınmakta ve olimpiyatın yapılacağı stadyumdaki dev meşale bu meşale ile tutuşturulmaktadır.
Açılış töreninde yakılan meşale, kapanış törenine kadar sönmez. Olimpiyat meşalesi 1936 Berlin Olimpiyatında modern olimpiyat tarihine girmiştir.
Olimpiyat Madalyası
Olimpiyat Oyunlarında bilindiği gibi birinciliği kazanan sporculara altın, ikinciliği kazanan sporculara gümüş ve üçüncülüğü kazanan sporculara bronz madalya verilmektedir.
Altın ve gümüş olan madalyalar kaplamadır. 60 milimetre çapında ve üç milimetre kalınlığındaki bu madalyaların bir yüzünde 1928 yılından beri İtalyan sanatçı Gossoioli tarafından çizilen, elinde zafer çelengi tutan Zafer Tanrıçası “Nike”nin güzel bir kabartması yer alır. Arka yüzünde ise olimpiyatı düzenleyen ülkenin amblemi bulunur.
Modern Olimpiyat Oyunları Geçmişi
1896 I. Olimpiyat Oyunları Atina (1) Yunanistan (1)
1900 II. Olimpiyat Oyunları Paris (1) Fransa (1)
1904 III. Olimpiyat Oyunları St. Louis (1) Amerika Birleşik Devletleri (1)
1906 Ara Oyunlar Atina(2) Yunanistan (2)
1908 IV. Olimpiyat Oyunları Londra (1) Birleşik Krallık (1)
1912 V. Olimpiyat Oyunları Stokholm (1) İsveç (1)
1916 VI. Olimpiyat Oyunları Berlin Almanya (yapılmadı)
1920 VII. Olimpiyat Oyunları Antwerp (1) Belçika (1)
1924 VIII. Olimpiyat Oyunları Paris (2) Fransa (2)
1928 IX. Olimpiyat Oyunları Amsterdam (1) Hollanda (1)
1932 X. Olimpiyat Oyunları Los Angeles (1) Amerika Birleşik Devletleri(2)
1936 XI. Olimpiyat Oyunları Berlin (1) Almanya (1)
1940 XII. Olimpiyat Oyunları Helsinki Finlandiya (yapılmadı)
1944 XIII. Olimpiyat Oyunları Londra Birleşik Krallık (yapılmadı)
1948 XIV. Olimpiyat Oyunları Londra (2) Birleşik Krallık (2)
1952 XV. Olimpiyat Oyunları Helsinki (1) Finlandiya (1)
1956 XVI. Olimpiyat Oyunları Melbourne (1) Avustralya (1)
1960 XVII. Olimpiyat Oyunları Roma (1) İtalya (1)
1964 XVIII. Olimpiyat Oyunları Tokyo (1) Japonya (1)
1968 XIX. Olimpiyat Oyunları Meksiko (1) Meksika (1)
1972 XX. Olimpiyat Oyunları Münih (1) Almanya (2)
1976 XXI. Olimpiyat Oyunları Montreal (1) Kanada (1)
1980 XXII. Olimpiyat Oyunları Moskova (1) Sovyetler Birliği (1)
1984 XXIII. Olimpiyat Oyunları Los Angeles (2) Amerika Birleşik Devletleri (3)
1988 XXIV. Olimpiyat Oyunları Seul (1) Güney Kore (1)
1992 XXV. Olimpiyat Oyunları Barselona (1) İspanya (1)
1996 XXVI. Olimpiyat Oyunları Atlanta (1) Amerika Birleşik Devletleri (4)
2000 XXVII. Olimpiyat Oyunları Sidney (1) Avustralya (2)
2004 XXVIII. Olimpiyat Oyunları Atina (3) Yunanistan (3)
2008 XXIX. Olimpiyat Oyunları Pekin (1) Çin (1)
2012 XXX. Olimpiyat Oyunları Londra (3) Birleşik Krallık (3)
2016 XXXI. Olimpiyat Oyunları Rio De Janeiro (1) Brezilya (1)
2020 XXXII. Olimpiyat Oyunları Tokyo (2) Japonya (2) ( Covid-19 Nedeniyle 2021’e ertelendi.)
Paralimpik oyunları
1960 yılından beri her olimpiyatta engelli sporcuların yarıştığı “paralel olimpiyat” anlamına gelen Paralimpik Oyunları yapılmaktadır.
1948’de Ludwig Guttmann II. Dünya Savaşı’ndan dönen askerlerin rehabilitasyonu amacıyla 1948 Yaz Olimpiyatları ile aynı tarihlerde çeşitli hastaneler arasında çoklu spor etkinlikleri düzenledi.
Ludwig Guttmann’ın yarışmaları her yıl düzenlenmeye başladı ve 12 yıl boyunca sportif etkinlikler rehabilitasyon amacıyla kullandı.
Guttmann’ın çabasıyla, “Paralel Olimpiyatlar” olarak anılan Paralimpik Oyunlara 1960 Yaz Olimpiyatları’na (Roma) 400 sporcu katıldı. Bu yıldan itibaren her olimpiyatlar sırasında Paralimpik Oyunları da düzenlenmeye başladı.
1982’de “Uluslararası Dünya Engelliler Spor Organizasyonları Koordinasyon Komitesi” (ICC) kuruldu ve beş yıl sonra bu komitenin yerini Uluslararası Paralimpik Komitesi (IPC) aldı.
Gençlik Olimpiyatları
2010’dan itibaren 14-18 yaşları arasındaki gençlerin katıldığı Gençlik Olimpiyatları yapılmaya başlandı.
Gençlik Olimpiyatları yapılması fikri 2001’de IOC başkanı Jacques Rogge tarafından ortaya atıldı 2007’deki 119. IOC kongresinde Gençlik Olimpiyatları yapılmasına karar verildi.
İlk Yaz Gençlik Olimpiyatları 2010’da Singapur’da 14-26 Ağustos tarihleri arasında düzenlendi. 2012’de ise Avusturya’nın İnnsbruck kentinde ilk Kış Gençlik Olimpiyatları düzenlendi.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi
Olimpik hareketin 3 temel unsuru bulunmaktadır: 1-Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) 2-Uluslararası spor federasyonları 3-Ulusal Olimpiyat Komitesi (NOC).
Her ülke Ulusal Olimpiyat Komitesi ile Olimpiyatlara katılır ve dünyada IOC’a üye 205 Ulusal Olimpiyat Komitesi bulunmaktadır.
Olimpik sporlar
Yaz Olimpiyatları programında 26 spor dalında 20 farklı disiplin ve 300’e yakın yarış bulunmaktadır. Örneğin güreş’te iki disiplin vardır: Grekoromen ve serbest stil.
Kış Olimpiyatları’nda ise 15 spor bulunmaktadır. Olimpiyat Oyunları’ndaki tüm sporlar Dünyada yaygın olan sporlardır. Örneğin ABD’de yaygın olan beyzbol olimpiyat programına dahil değildir. Çünkü bir olimpik sporun en az 25 ülkede oynanıyor olması gerekmektedir.
Sporcular
Sporcunun Olimpiyatlarda yarışabilmesinin ilk şartı “Olimpik liyakat”a sahip olmasıdır. Olimpik liyakat kurallarının tespiti farklı sporlara göre değiştiğinden ve zor olduğundan bu yetki Uluslararası Spor Federasyonları’na bırakıldı.
Bir sporcunun olimpik liyakata sahip olup olmadığını ülkenin Ulusal Olimpiyat Komitesi ve Ulusal Spor Federasyonu belirler. Sportif yeterlilik yanında sporculardan ahlaki liyakata sahip olması da beklenir: Fair play kurallarına saygı göstermek, Doping testlerine katılmayı kabul etmek ve yasaklı maddeleri kullanmamak gibi.
Değerli arkadaşlar olimpiyat oyunlarını genel hatlarıyla anlatmaya çalıştım. Umarım faydalı bir yazı olmuştur.
Diğer spor branşları için buradan Spor eğitim kategorisine ulaşabilirsiniz. Bu spor hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek istiyorsanız buradan Türkiye Milli Olimpiyat Komitesinin resmi sitesini ziyaret edebilirsiniz.
Görüş ve önerilerinizi yorumlar kısmına yazarak katkıda bulunabilirsiniz. Başka yazılarda buluşmak dileğiyle…
Şu yazılara da göz atabilirsiniz.
