Hemşin balı ya da organik bal diyebilirsiniz. Bütün gıdaların kalitesizleştiği, gdo lu ürünler sorununun had safhada yaşandığı bir dünyada, organik, saf, bin yıl önce nasılsa hala öyle olan bir bal türüyle tanışmak ister misiniz.
Hemşin balı, 2009 yılında organik tarım havzası ilan edilen Hemşin’de üretilen baldır. Farklı bir bal türü değil elbette. Yörede zirai ilaçlama ve suni gübre kullanımının kesinlikle yapılmaması Hemşin balını diğer bölgelerde üretilen ballardan değerli kılıyor.
Bir yer hayal edin: Dağları kestane, ıhlamur, gürgen, komar çiçeği(orman gülü), karayemiş, yaban mersini ve daha bin bir çeşit bitkiyle kaplı, üstelik burada hiçbir kimyasal ilaç ve gübre kullanılmıyor. Bu doğal bitkilerin çiçeklerinden süzülen bal özünü taşıyıp kovanlarında sentezleyerek muhteşem bir bala dönüştüren arılar… Kovanların başında sağılıp kavanozlara kapatılan Hemşin balı…
Günümüz şartlarında paha biçilemez bir değer. Tabi ki bu şartlarda üretilen balın miktarı sınırlı. Belli sayıda şanslı insan bu baldan faydalanabiliyor.
Bu kadar reklam yeter:)
Değerli arkadaşlar ben bal üreticisi değilim. Bu yazımda sizlere yıllardır tüketen sanslı insanlardan biri olduğum Hemşin Balı’nı anlatmak istiyorum. Tabi ki bu balı profesyönelce üreten Kantarlı köyü muhtarı Bayram DEMİRCİLER’in anlatımıyla.
Gito Yaylası yolu üzerinde bulunan Kantarlı köyünde, Hemşin Deresi’nin batı yamacında yüksek bir noktada bulunan Bayram DEMİRCİLER’in petekliğini ziyaret ediyorum. Arının kovana taşımasına gerek yok zaten yol boyunca etraf bal kokuyor. Muhteşem doğayı seyrederken yoldan çıkacağımdan korkarak ilerliyorum.
Burada peteklikler yüksek ve korunaklı noktalara kurulur. Sebebini birçok kişi bilir. Ayılar… :):):):)
Şaka değil her yıl Hemşin ormanlarında bulunan birçok peteklikten ayılar payını alır. Petekleri ayılardan korumak için arıcılar birçok önlem alıyor tabi ki. En önemlisi petekliği yüksek bir noktaya inşa etmek.
Kısa bir yolculuğun ardından petekliğe ulaşıyorum. Biraz sohbetten sonra işe koyuluyoruz. Daha doğrusu Bayram Abi işe; ben de seyretmeye. İlk olarak Bayram abi körüğü doldurup yakıyor. Biraz dumana ihtiyacımız var. Bana da gömlekli maskeyi veriyor. O sırada duvarda aslı küçük arıcı kıyafetini görüyorum. Arıcılığa meraklı minik Ceylin’in koruyucu kıyafeti ve maskesi 🙂
Ardından sağım işlemi başlıyor.
Bu arada Bayram abinin işlemi koruyucu kıyafet ve maske kullanmadan yaptığını görüp şaşırıyorum. Ben maskeyle bile tedirginim 🙂 Sağım işlemi esnasında yazının devamında sizlere aktaracağım Hemşin balı hakkında bilgileri kaydediyorum.
İçerik
Hemşin Balı Nedir ? İçeriğinde Ne Bulunur
Sorum bu. Cevabı Bayram abiden alıyoruz.
Hemşin Balı, Hemşin yöresinde üretilen baldır. İçeriğinde Hemşin Ormanlarında yetişen kestane, ıhlamur, orman gülü, yaban karayemişi vb. bitkilerin çiçeklerinin özü bulunur. Gürgen ağacından bile arı polen alır. İnsanlar gürgen ağacından bal alınmaz sanıyor. Halbuki gürgenin kozalaklarından ilkbaharda arı polen alır.
Ancak kestane çiçeği yoğun olduğundan ve kestane aroması ağır olduğundan diğer aromaları bastırır. Dolayısıyla saf kestane balı olmasa bile tadından anlaşılacağı gibi Hemşin’de üretilen bal kestane balıdır. Bazı sezonlarda ıhlamur yoğun olur ve kestane aromasını biraz bastırabilir.
Zaten saf kestane balı veya saf ıhlamur balı diye bir şey söz konusu değildir. Sonuçta arı doğada istediği çiçeğe konar. Balın alındığı bölgede sadece bir bitki türü bulunmaz. Ama bir bitki türü yoğun olabilir. Onun da aroması balda baskın olur.
Kovanlarımda dışarıdan alma bal mumu kullanmıyorum. biriktirdiğim organik balmumlarınını kullanıyorum. Dışarıdan alınan parafinli balmumu kullanmıyorum. Sezon başında balmumunu eritip makinada bastırıyorum. Bu işlemi Macahel‘de yapıyorum. Çünkü orada organik faturalı basıyorlar. Başka yerden yaptırınca çalıştığımız sertifika firmaları kabul etmiyor. Organik mum basılması gerekiyor. Parafin kanserojen bir madde olduğu için parafinli mum kesinlikle kullanmıyorum.
Hemşin’de Bal Sezonu Ne Zaman Başlar
Fındık püsküllenmeye başladığında arılar çalışmaya başlar. Fındık püskülünden de arı alacağını alır. Ancak o döneme bal sezonu diyemeyiz. Hemşin’de orman gülü ve karayemiş çiçek açtığında bal sezonu gelmiş demektir. Ardından 10-15 gün sonra kestane başlar, yani haziran ayının 5’i ile 10’u arasında kestane başlar.
Tabi ki şunu da hesaba katmak lazım. Arı bal almak için yaklaşık 6 km uzaklaşır. Bu uzun bir mesafedir. Dolayısıyla erken çiçeklenen bitkiler daha yüksek rakımlarda sezon boyunca açmaya devam eder ve bu noktalarda arı aynı bitkiden bal almaya devam eder.
Hemşin’de Bal Sezonu Ne Zaman Biter
“Haziran sonuna kadar arı ne topladıysa toplamıştır. Petekleri kapatır. Ben temmuz ortalarına kadar bekliyorum sağım yapmak için. Sağımdan sonra arıları yaylaya götürüyorum. Temmuzdan itibaren yaylada devam eder bal üretimi.
Hemşin‘de bal üretiminde yıldan yıla dalgalanmalar olur. Hava şartlarının gidişatına bağlı olarak rekolte yüksek veya düşük olur. Örneğin bu yıl rekolte çok düşük. Geçen yıl bu yılın iki katı, bir önceki yıl da geçen yılın iki katı bal almıştım.” diyor Bayram abi.
Hemşin Balı Sağım İşlemi
Haziran sonuna kadar süren bal sezonu temmuz başı itibariyle yerini sağım telaşına bırakır Hemşin‘de. Artık hasılatı kaldırma vaktidir 🙂 Aşağıdaki videoda, Hemşin’de bal sağım işlemini en doğal haliyle seyredebilirsiniz.
Bu şekilde kovanlardan alınan petekler sağım makinasında boşaltılır ve süzme bal elde edilir. Kavanozlara doldurularak tüketiciye ulaşır.
Polen Üretimi
Kovanların alt kısmında polenlerin biriktiği küçük bir çekmece bulunur. Kovanın girişindeki düzenekle arının ayağında bulunan polenin alttaki çekmeceye düşmesi sağlanır. Günün akşamında çekmecede biriken polen alınır. Toplanan polen kurutularak buzdolabında saklanır.
Polenin güncel fiyatı 420 gramı 200 tl. Neden 420 gram diye soruyorum. “1 kilogramlık bal kavanozuna 420 gr. polen sığıyor.” diyor Bayram abi 🙂 Ayrıca “kovan başına üretim yaklaşık 500 gr. dır.” diye ekliyor.
Propolis Üretimi
Propolis nedir diye soruyorum. Şöyle açıklıyor Bayram abi:
Arı kendini korumaya alıyor. Dışarıdan kovana mikrop girmesin diye, bitkilerin yaprak, sap ve tomurcuklarından, çam ağaçlarından topladığı bir maddeden propolis üretiyor. Kovandaki bütün açıklıkları propolisle kapatır arı. Hatta kışın kovanın girişini tamamen kapatır sadece küçük bir açıklık bırakır.
Propolisi Tekirdağ’da arıcılık yapan bir arkadaşımla birlikte üretiyoruz. Topladığım propolisi arkadaşıma gönderiyorum. Esas işlem ondan sonra başlıyor. Toplanan propolis ince rendeyle rendelendikten sonra uygun oranda saf alkolde bekletilir. Her gün bu karışım sallamak suretiyle açılması sağlanır. 25 gün kadar bu işlem devam ettikten sonra ince bir süzgeçten geçirilirek tortularından arındırılır.
Birde suyla açma yöntemi vardır. Ancak saf alkolle yaklaşık yüzde 70 oranında açılırken, suyla yüzde 20-25 oranında açılır. Yani suyla daha az propolis elde edilir.
Bu yörede propolisi çok kişi üretmiyor zaten. Sonbahara doğru propolisimiz de hazır oluyor. Onun fiyatı da bu yıl 50 cc = 150 tl.
Değerli arkadaşlar Hemşin Balı ile ilgili merak ettiklerinizi bu yazıda bulduğunuzu umuyorum. Bal hakkında ayrıntılı bilgi için Kestane balı ve arı sütü mucizesi yazılarıma da göz atabilirsiniz. Benim yazmayı unuttuğum veya sizin eklemek istediğiniz bir şeyler varsa yorumlara yazabilir ya da iletişim sayfamdan bana ulaşabilirsiniz.
Beni kırmayıp petekliğinde misafir eden ve arıcılık konusundaki bilgilerini paylaşan çok değerli Bayram DEMİRCİLER’e teşekkür ediyorum. Başka yazılarda buluşmak dileğiyle…
